ΝΕΩΡΙΑ
Τα Νεώρια ή Arsenali των Ενετών χρησίμευαν για την επισκευή των
πλοίων στη διάρκεια του χειμώνα στα χρόνια της ενετοκρατίας. Το
μεγάλο συγκρότημα των νεωρίων στο λιμάνι των Χανίων χτίστηκε
μεταξύ 1526 και 1599 και αποτελούνταν από 17 θολωτές κατασκευές.
Επίσης το 1607 κατασκευάστηκαν τα νεώρια του Moro (πήραν το όνομα
του Γενικού Προβλεπτή που τα εμπνεύστηκε), από τα οποία σήμερα
σώζονται αυτούσια μόνο τα δύο – η στέγη του τρίτου κατέρρευσε στους
βομβαρδισμούς του 1941.
Ήταν ανοιχτά προς τη θάλασσα η οποία εισχωρούσε εντός τους ως
ένα σημείο. Μεταξύ τους επικοινωνούσαν με τοξωτά ανοίγματα ενώ
η είσοδος γινόταν από δύο πύλες, με την κύρια είσοδο να βρίσκεται
περίπου στο μέσον.
Νεώριο Moro
Σήμερα τα νεώρια αποκτούν ξανά νέες χρήσεις, με αποκορύφωμα το
εντυπωσιακό νεώριο Moro που αναστηλώθηκε το 2009-2010. Είναι η
έδρα του Ιστιοπλοϊκού Ομίλου Χανίων και πάνω από όλα ένας από τους
πιο ενδιαφέροντες χώρους πολιτισμού της πόλης που φιλοξενεί συχνά
εκθέσεις, περφόρμανς, σεμινάρια, προβολές κ.ά..
Νεώριο Grimani | Μεγάλο Αρσενάλι
Πρόκειται για το τελευταίο προς τα δυτικά κτίριο του συγκροτήματος
των 17 νεωρίων στα Χανιά. Η κατασκευή του κτιρίου ξεκίνησε το 1585
από τον Προβλεπτή Alvise Grimani. Το μεγάλο πάχος των τοίχων του, η
απομόνωση του από τα άλλα νεώρια αλλά και οι δημόσιες λειτουργίες
που εγκαταστάθηκαν κατά καιρούς στους χώρους του, και ιδιαίτερα
στον όροφο που απέκτησε το 1875 ο οποίος είχε λειτουργήσει ως
σχολείο της Χριστιανικής Κοινότητας, του προσδίδουν μια ιδιαιτερότητα
που ίσως αιτιολογεί την επωνυμία «Μεγάλο». Σήμερα στεγάζει το ΚΑΜ
«Κέντρο Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου» των Χανίων Κρήτης.
