Τελικά σε τι κατάσταση βρίσκονται οι ελληνικές θάλασσες; Τι λένε οι ειδικοί για την καθαρότητα των γαλάζιων ακτών μας και πώς μπορούμε να απολαύσουμε τις βουτιές μας με ασφάλεια;
Η καθαρότητα και η μοναδική ποικιλομορφία των ελληνικών θαλασσών, με τα δαντελωτά ακρογιάλια, τα κρυστάλλινα διάφανα νερά και τις έντονες εναλλαγές του τοπίου πότε με ακτές απόκρημνες και βραχώδεις, πότε ατελείωτες και αμμουδερές, κατατάσσουν την Ελλάδα σε δημοφιλή τόπο διακοπών, κερδίζοντας μάλιστα τις πρώτες θέσεις στις πιο καθαρές θάλασσες. Επειδή όμως πάντα υπάρχει η αμφιβολία, δες ποια είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα που δείχνουν ότι μια παραλία είναι καθαρή.
Έχει αχινούς; Είσαι στα καλύτερα!
«Κοχύλια, αχινοί και αστερίες, όσο περίεργο και αν σου φαίνεται, υποδηλώνουν ότι η θάλασσα είναι πεντακάθαρη. Η ύπαρξή τους θα σε βγάλει από κάθε αμφιβολία», επισημαίνει η κ. Αργυρώ Ζενέτου, διευθύντρια Ερευνών στο Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ). Κι αυτό γιατί για να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν αυτά τα θαλάσσια είδη θέλουν καθαρά νερά. Σε γενικές γραμμές η βιοποικιλότητα των ελληνικών θαλασσών (τα πολλά και διαφορετικά είδη) είναι ένδειξη ότι τα νερά είναι κατάλληλα και ευνοούν την ανάπτυξη της θαλάσσιας ζωής. Οι αστερίες και οι αχινοί είναι ευαίσθητα είδη και από τα πρώτα που εξαφανίζονται όταν η θάλασσα αρχίζει να μολύνεται από ανθρώπινες δραστηριότητες.
Κολυμπάς μαζί με… τσούχτρες; Είναι πεντακάθαρη!
«Αν ενώ κολυμπάς αντιληφθείς ότι δίπλα σου υπάρχουν τσούχτρες, απόφυγε τις… στενές επαφές, να ξέρεις όμως ότι τα νερά είναι πεντακάθαρα», εξηγεί η κ. Ζενέτου! Οι μέδουσες Pelagia noctiluca, οι γνωστές μας τσούχτρες, θέλουν καθαρά νερά για να ζήσουν (κυρίως η pelagia, που έχει μοβ, κίτρινο ή κόκκινο χρώμα και είναι μικρή σε μέγεθος). Υπάρχουν ακόμα και οι καφέ (Κοτυλόρυζα), μεγάλες σαν τηγανητά αβγά, που βγαίνουν κυρίως τον Αύγουστο και επίσης υποδηλώνουν καθαρή θάλασσα. Εξαίρεση αποτελούν οι διαφανείς μέδουσες (αουρέλια), που εμφανίζονται συχνότερα σε νερά με οργανική ρύπανση (λ.χ. αστικά απόβλητα), καθώς τους εξασφαλίζουν τα συστατικά που χρειάζονται για να επιβιώσουν. Αυτό βέβαια δεν είναι απόλυτο, υπάρχει και το ενδεχόμενο να βρέθηκαν στη συγκεκριμένη περιοχή από θαλάσσια ρεύματα.
Είναι γεμάτη φύκια; Πρόσεξε το χρώμα τους!
Κάποια φύκια αποτελούν ένδειξη ότι η θάλασσα είναι καθαρή. Θα πρέπει, όμως, να προσέξεις το χρώμα και το είδος των φυκιών. Σύμφωνα με διεθνείς μελέτες αλλά και μελέτες του Τμήματος Βιολογίας της Σχολής Θετικών Επιστημών του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών:
- Δείκτη καθαρότητας αποτελούν τα λιβάδια «ποσειδώνια» (τα φύκια αυτά έχουν σκούρο πράσινο χρώμα και πλατύ φύλλο), που υπάρχουν στη Μεσόγειο. Υπάρχουν, επίσης, και κάποια είδη φυκιών που έχουν την ικανότητα να καθαρίζουν το νερό από τοξικά απόβλητα, καθώς και άλλα είδη που αποθηκεύουν και εξουδετερώνουν τεράστιες ποσότητες βαρέων μετάλλων, όπως ο μόλυβδος, που βρίσκεται σε χρωστικές, καύσιμα, μπαταρίες και το κάδμιο από μπαταρίες και ηλεκτρονικές συσκευές. Αναζήτησε, λοιπόν, παραλίες με φυκιάδα (μεγάλα φαρδιά φύκια σκούρου πράσινου χρώματος, που λόγω καιρού ξεριζώνονται και δημιουργούν ένα ολόκληρο στρώμα στην αμμουδιά).
- Φύγε μακριά αν εντοπίσεις ένα είδος φυκιού που λέγεται ulva (μοιάζει με φύλλο μαρουλιού). Αυτό δείχνει ότι η θάλασσα ίσως δεν είναι και τόσο καθαρή. Απόφυγε, επίσης, τις παραλίες που έχουν πράσινα φύκια κολλημένα στα βράχια (μοιάζουν με κατσαρό μαρούλι), σημάδι ότι πιθανόν υπάρχει κοντά κάποιος αγωγός ή ρέμα που μολύνει με κολοβακτηρίδια τη θάλασσα.
Η πίσσα είναι ένδειξη βρόμικης θάλασσας; Όχι πάντα…
Όσο αποκρουστική και αν είναι η πίσσα (προέρχεται κυρίως από τα πετρελαιοειδή που αφήνουν τα πλοία και ξεβράζεται στις ακτές) δεν αποτελεί πάντα ένδειξη ότι η θάλασσα δεν είναι καθαρή, καθώς το πετρέλαιο έχει ουσιαστικά εξατμιστεί, χωρίς να μπορεί πλέον να τη ρυπάνει.
Κολυμπάς κοντά σε οικισμό; Έλεγξέ το!
Όσο και αν είναι βολικό γιατί δεν χρειάζεται να μετακινείσαι, εντούτοις καλό είναι να αποφεύγεις παραλίες που είναι κοντά σε οικισμούς, οι οποίοι συνήθως δεν διαθέτουν σύστημα κεντρικής αποχέτευσης και ρίχνουν τα λύματα στη θάλασσα. Προτίμησε καλύτερα μια ανοιχτή περιοχή, όπου υπάρχουν ρεύματα, γιατί εκεί τα νερά ανανεώνονται πιο εύκολα απ’ ό,τι σ’ έναν κλειστό κόλπο.
Τα νερά που είναι γεμάτα φυσαλίδες, είναι βρόμικα; Ίσως.
Αν υπάρχουν φυσαλίδες ή το νερό αφρίζει, τότε ενδεχομένως η θάλασσα να μην είναι καθαρή. Θυμήσου ότι η διαύγεια του νερού δείχνει αμέσως την ποιότητα της θάλασσας. Συνήθως τα νερά που δεν είναι καθαρά έχουν καφεκίτρινο ή καφεπράσινο χρώμα, που προέρχεται από το φυτοπλαγκτόν το οποίο βρίσκεται διάχυτο στη θάλασσα.
Αν η παραλία δεν έχει γαλάζια σημαία, σημαίνει ότι είναι μολυσμένη; Όχι απόλυτα!
H «γαλάζια σημαία» είναι διεθνές σύμβολο ποιότητας για τις οργανωμένες ακτές και μαρίνες σε 41 σήμερα χώρες. Απονέμεται από το 1987 κάθε χρόνο σε όσες ακτές και μαρίνες πληρούν αυστηρά κριτήρια καθαριότητας, οργάνωσης και προστασίας του περιβάλλοντος. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι μια πλαζ που δεν έχει «γαλάζια σημαία» είναι μολυσμένη, καθώς μπορεί απλώς να μην πληροί τα υπόλοιπα κριτήρια οργάνωσης.
ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΤΑ ΒΕΛΩΝΗ
Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Αρμονία τεύχος 132.
Επικαιροποίηση: Μάιος 2015.
