Γνωστά και άγνωστα κεφάλαια του χανιώτικου μύθου αποδεικνύουν πώς σ’ αυτό των τόπο τίποτα δεν είναι τυχαίο. Ιστορίες και μυθοπλασίες για σημαντικά αξιοθέατα μέσα στο Ενετικό λιμάνι που ίσως ακόμα και οι ντόπιοι να μην γνωρίζουν.
Ενετικό λιμάνι
Χτισµένο από τους Ενετούς γύρω στο 1320, είναι το σηµείο που αναμφισβήτητα µμονοπωλεί τις βόλτες ντόπιων και επισκεπτών. Ζωντανό, µε µοντέρνα cafés, εστιατόρια και παλιά κτήρια που έχουν ανακαινιστεί και θυμίζουν την αίγλη του παρελθόντος . Σε όποιο σημείο και να σταθείς έχεις μόνιµα φόντο τον Αιγυπτιακό Φάρο, που στέκει επιβλητικός εδώ και αιώνες.
Γιαλί Τζαμισί
Ακόμα και στους ντόπιους δεν είναι τόσο γνωστή η ιστορία του. Το τέµενος του Κιουτσούκ Χασάν (πρώτου φρουράρχου των Χανίων), ή Γιαλί Τζαµισί όπως επικράτησε να λέγεται, είναι ένα εξαιρετικό δείγµα αναγεννησιακής ισλαµικής αρχιτεκτονικής του β’ µισού του 17ου αι., αποτελώντας στολίδι για το λιµάνι . Στο παρελθόν η αυλή του ήταν γεµάτη φοινικόδεντρα και τάφους πασάδων, ενώ είχε κι έναν µικρό µιναρέ, που κατεδαφίστηκε το 1923, χρονιά που σταµάτησε να λειτουργεί.
Νεώρια, Νεώριο Μόρο και Μεγάλο Αρσενάλι
17 λιθόκτιστα νεώρια (Αρσενάλια) είναι απόλυτα συνυφασµένα µε το Παλιό Λιµάνι. Τα υπόστεγα θολωτά κτίσµατα στέκουν στη σειρά και µαγνητίζουν τα βλέµµατα, υπηρετώντας σήµερα ταυτόχρονα τη µνήµη αλλά και την πολιτιστική ταυτότητα της σύγχρονης πόλης. Κτίστηκαν το 1497, ήταν ανοιχτά προς τη θάλασσα και διακρίνονταν σε δύο τµήµατα. Από το ανατολικό, σώζονται µονάχα δύο, µε ένα από αυτά να λειτουργεί ως παράρτηµα του Ναυτικού Μουσείου, ενώ από το βόρειο απέμειναν 7. Στην άκρη του λιµανιού, δεσπώζει το πρόσφατα αναπαλαιωμένο «ασκεπές Νεώριο», στον ανατολικό µυχό του Ενετικού Λιµανιού. Πρωτοχτίστηκε στις αρχές του 16ου αιώνα από τον Ενετό Προβλεπτή Μόρο και σήµερα, εκτός από έδρα του ΝΟΧ, λειτουργεί ως καφέ, ενώ φιλοξενεί εκθέσεις, παρουσιάσεις βιβλίων και άλλες εκδηλώσεις.
Αναµφίβολα, δεσπόζουσα θέση ανάµεσά στα Νεώρια του Λιµανιού έχει το Μεγάλο Αρσενάλι. Η κατασκευή του ολοκληρώθηκε το 1600 ως έδρα της ενετικής ναυαρχίδας ενώ κατά περιόδους φιλοξένησε το σχολείο της χριστιανικής κοινότητας, στέγασε θεατρικές παραστάσεις (από το 1892), λειτούργησε ως δηµοτικό νοσοκοµείο (από το 1923), ενώ την περίοδο 1928-1941 αποτέλεσε το δηµαρχείο της πόλης. Σήµερα συνιστά την ιδανική στέγη για τις δραστηριότητες του Κέντρου Αρχιτεκτονικής Μεσογείου (Κ.Α.Μ.), ως πολυχώρος εκδηλώσεων.
Φιρκάς
Το Φρούριο Φιρκά, στέκει από το 1645 άγρυπνος φρουρός, ως διαχρονικό σύµβολο ελευθερίας για την Κρήτη. Στα τουρκικά σηµαίνει «στρατώνας», όµως οι Βενετοί ήταν αυτοί που ανήγειραν το κτίσµα ως οχυρωµατικό έργο, µε σκοπό την προστασία της εισόδου του λιµανιού. Αυτό, ωστόσο, που το καθιστά εξαιρετικά σηµαντικό είναι πως στον γωνιακό πυργίσκο του υψώθηκε την 1η Δεκεµβρίου 1913 επίσηµα η ελληνική σηµαία για την Ένωση της Κρήτης µε την Ελλάδα, παρουσία του βασιλιά Κωνσταντίνου, του πρωθυπουργού Βενιζέλου, του ναυάρχου Κουντουριώτη.
