Η φωτογραφία αρχιτεκτονικής την προσέλκυσε από πολύ νωρίς, πριν ακόμα ξεκινήσει το φωτογραφικό της ταξίδι – σχεδόν τυχαία – πριν από 10 χρόνια. Για τη Δήμητρα Κουφάκη, ο φωτογράφος, για να δώσει ψυχή στα ψυχρά κτίρια, θα χρησιμοποιήσει τον φωτισμό και τις σκιάσεις και θα δημιουργήσει ατμόσφαιρα· γιατί αυτό ξέρει να κάνει καλά ένας αρχιτεκτονικός φωτογράφος. Έτσι, έπειτα οι γραμμές, οι επιβλητικοί όγκοι και οι λεπτομέρειες των κτιρίων καταφέρνουν να εντυπωσιάσουν το ανθρώπινο μάτι, του προκαλούν συναισθήματα και εν τέλει το κάνουν να ταυτιστεί με αυτό που βλέπει γιατί αποτελούν διαχρονικά στοιχεία πολιτισμού και αισθητικής. Μια αρχιτεκτονική φωτογράφος που βλέπει τα πράγματα αυτόματα φωτογραφικά πλέον και στέκεται επάξια σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο. Μια φωτογράφος που δεν απαθανατίζει με «κλικ», αλλά δημιουργεί τις εικόνες σε ένα επάγγελμα που την γεμίζει ψυχικά και την ολοκληρώνει. Ο φακός στην ίδια…
Επιμέλεια: Άντζελα Βακάκη
Πώς ξεκίνησε το φωτογραφικό σου ταξίδι; Εξαρχής σε προσέλκυσε η φωτογραφία αρχιτεκτονικής;
Η φωτογραφία αρχιτεκτονικής με προσέλκυσε από πολύ νωρίς, πριν ακόμα ξεκινήσει το φωτογραφικό μου ταξίδι. Ήταν, νομίζω, η αιτία που ξεκίνησα πριν από 10 χρόνια την συνολική ενασχόλησή μου με τη φωτογραφία. Λόγω των επαγγελματικών μου υποχρεώσεων, που ήταν για πολλά χρόνια η διαχείριση μιας οικογενειακής ξενοδοχειακής μονάδας, ήθελα να μάθω να βγάζω φωτογραφίες που ίσως να κάλυπταν τις ανάγκες προβολής της επιχείρησης τότε… Εκείνη την εποχή ήταν που συστάθηκε και μια νέα φωτογραφική ομάδα στην πόλη μου, και αμέσως σκέφτηκα
να ξεκινήσω τα πρώτα μου μαθήματα, και κάπως έτσι ξεκίνησε το φωτογραφικό μου ταξίδι.
Τι σημαίνει αρχιτεκτονική φωτογραφία και τι την διαφοροποιεί από τις υπόλοιπες κατηγορίες της φωτογραφίας;
Λέγεται αρχιτεκτονική γιατί αυτή η φωτογραφία είναι στην ουσία ένα χρήσιμο μέσο μεταγραφής του αρχιτεκτονικού έργου. Ο αρχιτεκτονικός φωτογράφος στοχεύει στην ανάδειξη του κάθε κτιρίου, με συγκεκριμένες τεχνικές κατά τη λήψη αλλά και πολλές συνδυασμένες γνώσεις και εμπειρία για τη διαμόρφωση του κάθε κάδρου, και την τελική ψηφιακή επεξεργασία της εικόνας. Πιστεύω ότι κάθε είδος φωτογραφίας είναι από μόνο του ξεχωριστό και δε σχετίζεται με τα υπόλοιπα ως προς το περιεχόμενο, τις τεχνικές ή τους σκοπούς που εξυπηρετεί, γι’ αυτό και δεν βρίσκω ένα πράγμα να διαφοροποιεί την αρχιτεκτονική φωτογραφία από τα άλλα είδη… Είναι όλα όσα τη συνθέτουν και αυτά που την διαφοροποιούν συγχρόνως.
Οι γραμμές, οι επιβλητικοί όγκοι και οι ανεξάντλητες λεπτομέρειες των κτιρίων εντυπωσιάζουν εύκολα το ανθρώπινο μάτι;
Όλα τα παραπάνω αποτελούν βασικά στοιχεία της αρχιτεκτονικής, η οποία κατατάσσεται ιστορικά πολύ πριν από τη φωτογραφία στις καλές τέχνες. Οι γραμμές, οι επιβλητικοί όγκοι και οι λεπτομέρειες των κτιρίων εντυπωσιάζουν το ανθρώπινο μάτι, γιατί είναι διαχρονικά στοιχεία πολιτισμού και αισθητικής. Αυτά τα στοιχεία αρχιτεκτονικής καλείται να αποτυπώσει ο φωτογράφος με ειδικούς ευρυγώνιους φακούς, με τον κατάλληλο φωτισμό, με συγκεκριμένες τεχνικές κατά τη λήψη που αναδεικνύουν την γεωμετρία, την ισορροπία και την προοπτική ενός κτιρίου, ώστε τελικά μια δισδιάστατη εικόνα που είναι η φωτογραφία να δείχνει τρισδιάστατη. Πολύ σημαντικό ρόλο παίζει πάντα και η ψηφιακή επεξεργασία της εικόνας, ώστε το τελικό αποτέλεσμα να δείχνει φυσικό, οικείο και ελκυστικό με τα χρώματα και τον φωτισμό.
Πώς θα αποτυπωθεί καλύτερα μια φωτογραφική ιστορία;
Πιστεύω, αυτό που κάνει μια εικόνα να ξεχωρίσει από τις υπόλοιπες και να μείνει στη μνήμη του θεατή, είναι τα στιγμιαία συναισθήματα που θα του προκαλέσει. Μια εικόνα κινητοποιεί συναισθηματικά τον θεατή όταν του δημιουργεί συνειρμούς, γι’ αυτό λέμε ότι μια εικόνα μπορεί να είναι χίλιες λέξεις ή μια εικόνα μπορεί να είναι μια φωτογραφική ιστορία από μόνη της. Στην περίπτωση της αρχιτεκτονικής φωτογραφίας, ο φωτογράφος για να δώσει ψυχή στα ψυχρά κτίρια θα χρησιμοποιήσει τον φωτισμό και τις σκιάσεις και θα δημιουργήσει ατμόσφαιρα. Επίσης,
συχνά προσθέτουμε αντικείμενα στο χώρο που παραπέμπουν στην ανθρώπινη παρουσία, όπως ένα βιβλίο, ένα φλιτζάνι καφέ, φρέσκα λουλούδια και άλλα, ώστε να μπορέσουμε να δώσουμε μια πιο οικεία εικόνα.
Πώς αντιλαμβάνονται τον κόσμο μέσα από τον φακό οι φωτογράφοι αρχιτεκτονικής, είτε είναι άντρες είτε γυναίκες; Υπάρχει κάποια διαφορά κατά τη γνώμη σου;
Προσωπικά, βλέπω τα πράγματα φωτογραφικά και αυτό είναι κάτι που γίνεται αυτόματα. Δηλαδή, για παράδειγμα, όταν πάω σε ένα σπίτι, συχνά παρατηρώ τη θέση των επίπλων στο χώρο, ή τη θέση των κάδρων. Επίσης, παρατηρώ αμέσως αν μια κουρτίνα κρέμεται, ή αν ένα ωραίο διακοσμητικό κομμάτι του σπιτιού χάνεται ανάμεσα σε άλλα πιο ασήμαντα αντικείμενα και πρέπει να απομονωθεί για να φανεί. Ως γυναίκα είμαι εξοικειωμένη με την αισθητική του χώρου και πριν ασχοληθώ με την φωτογραφία, οπότε, όταν πρόκειται να στήσω ένα χώρο πριν τη φωτογράφιση, ξέρω ακριβώς τι πρέπει να κάνω και πού να επέμβω αν χρειαστεί, για να έχω ένα ελκυστικό φωτογραφικό κάδρο. Διαφορά ανάμεσα σε γυναίκες φωτογράφους αρχιτεκτονικής και άντρες είναι ίσως αυτό, ότι οι γυναίκες γενικά έχουμε καλύτερη αντίληψη της αισθητικής του χώρου, οπότε μας είναι πιο εύκολο να τον προετοιμάσουμε πριν τη λήψη, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και πολλοί άντρες φωτογράφοι που τα καταφέρνουν εξίσου καλά σε αυτό το κομμάτι ή και καλύτερα.
Φαίνεται πως μιλάμε ακόμη για έναν ανδροκρατούμενο χώρο. Ποια είναι η δική σου θέση και εμπειρία;
Είναι ένας ανδροκρατούμενος χώρος αναμφίβολα. Νομίζω, όμως, ότι γενικά οι φωτογράφοι είναι στην πλειοψηφία τους άνδρες, ανεξάρτητα από το είδος φωτογραφίας. Δεν με προβλημάτισε ποτέ κάτι τέτοιο και έχω πολύ καλή σχέση με φίλους φωτογράφους.
Πώς προετοιμάζεσαι πριν από μία φωτογράφιση και ποιο είναι το πρώτο πράγμα που κάνεις όταν φτάσεις στον χώρο;
Αρχικά φροντίζω να εξασφαλίσω τον απαιτούμενο χρόνο, γιατί είναι κάτι που διαρκεί από 4 έως και 6 ή 7 ώρες, ανάλογα και τα τετραγωνικά του κτιρίου. Πριν ξεκινήσω να φωτογραφίζω ανοίγω όλα τα παράθυρα, τις κουρτίνες και τα φώτα. Μετά ελέγχω προσεκτικά το χώρο, τη θέση των επίπλων, μετακινώ καρέκλες, τραπέζια, μικροαντικείμενα, ισιώνω κουρτίνες, μαξιλάρια, υφάσματα, βγάζω πολλές φορές πράγματα που θεωρώ περιττά. Άλλες φορές δεν χρειάζεται να κάνω τίποτα από τα παραπάνω, γιατί είναι όλα στην εντέλεια και αυτό με χαροποιεί ιδιαίτερα.
Πόση δουλειά γίνεται μετά από μια λήψη, προτού οι εικόνες είναι έτοιμες για δημοσίευση;
Συνήθως όση ώρα αφιερώνω στην φωτογράφιση άλλη τόση και παραπάνω χρειάζομαι στο σπίτι κατά την ψηφιακή επεξεργασία. Οι εικόνες δουλεύονται μία-μία και η καθεμιά έχει άλλες
ανάγκες βελτίωσης. Η κατάλληλη επεξεργασία είναι το ίδιο σημαντική όσο και η σωστή λήψη για το τελικό αποτέλεσμα.
Σε γενικές γραμμές, υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο μήνυμα ή αίσθηση που θέλεις να μεταδώσουν οι εικόνες σου;
Η αίσθηση που προσπαθώ πάντα να μεταδώσουν οι εικόνες μου είναι να σε μεταφέρουν στο χώρο.. ιδιαίτερα όταν πρόκειται για φωτογράφιση εσωτερικού χώρου. Εκεί ο θεατής θέλω να
νιώσει την ζεστασιά του χώρου, την ποιότητα των υλικών, το χαρακτήρα του κτιρίου και να ταυτιστεί.
Ποιες είναι οι κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζεις ως αρχιτεκτονική φωτογράφος;
Πρόκληση για μένα ήταν αυτό που με παρακίνησε μετά από αρκετά χρόνια να αλλάξω τον επαγγελματικό μου προσανατολισμό σε κάτι εντελώς διαφορετικό που με γεμίζει ψυχικά και
με ολοκληρώνει.
Ποιο πιστεύεις ότι είναι το πιο δύσκολο κομμάτι του να είσαι φωτογράφος σήμερα;
Πιστεύω ότι υπάρχει μια διαχρονική δυσκολία στο να αντιληφθεί ο πολύς κόσμος την βαρύτητα της δουλειάς του φωτογράφου. Ότι, δηλαδή, ο φωτογράφος δεν κρατάει απλά μια επαγγελματική κάμερα που βγάζει φωτογραφίες, αλλά ότι ο φωτογράφος δημιουργεί τις εικόνες με ό,τι αυτό συνεπάγεται από γνώσεις, τεχνικές, εμπειρία, ταλέντο, εξοπλισμό.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ιδιαίτερα το Instagram, θολώνουν την έννοια της «επαγγελματικής» φωτογραφίας; Στη δική σου περίπτωση αποτελούν εμπόδιο ή χρήσιμο εργαλείο;
Σήμερα, στην εποχή που κυριαρχεί η εικόνα όσο ποτέ εξαιτίας του διαδικτύου, βλέπουμε να κυκλοφορούν τόσο κακής ποιότητας φωτογραφίες, αλλά βλέπουμε και μέτριες και άριστες. Πιστεύω ότι η κάθε φωτογραφία έχει το δικό της κοινό, όπως πιστεύω και ότι η καλή φωτογραφία θα βρίσκει πάντα χώρο να σταθεί και να ξεχωρίσει. Για μένα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι σαφώς ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο προώθησης της δουλειάς μου.
Αγαπημένες δουλειές που έχεις αναλάβει ή θα επιθυμούσες στο μέλλον;
Σχεδόν σε κάθε χώρο που έχω πάει να φωτογραφίσω βρίσκω και κάτι ενδιαφέρον και ελκυστικό. Δείγμα από δουλειές που έχω ξεχωρίσει σας παρουσιάζω και εδώ. Θα επιθυμούσα στο μέλλον να μου δοθεί η ευκαιρία να φωτογραφίσω περισσότερα αρχιτεκτονικά μνημεία σύγχρονης ή κλασικής αρχιτεκτονικής για καλλιτεχνικούς κυρίως σκοπούς.
