«Το bullying των παιδιών για οτιδήποτε αλλιώτικο, μπορεί να μπλοκάρει την ανάπτυξη ενός παιδιού»
Ότι κάτι τρέχει με την αύξηση των παιδιών που προσφεύγουν για βοήθεια στην λογοθεραπεία και στην εργοθεραπεία, είναι σίγουρο.
Το θέμα είναι τι έχει αλλάξει και ξαφνικά –εάν παλιά στον κύκλο μας γνωρίζαμε δυο παιδιά φίλων που χρήζουν θεραπείας– σήμερα έχουν μεταβληθεί σε πέντε ή ακόμα και έξι. Οι γονείς έχουν αρχίσει και οι ίδιοι να το κουβεντιάζουν μεταξύ τους, οι έρευνες το έχουν βάλει στα ζητήματα προς μελέτη και πάει λέγοντας!
Η μαύρη αλήθεια είναι ότι οι κοινωνικές συνθήκες, η ισορροπία μέσα σε μια οικογένεια, η θαλπωρή μέσα σε μια σχολική τάξη έχουν γκρεμοτσακιστεί. Κι αυτό το συνοθύλευμα κάπου θα ξέσπαγε μοιραία…
Και μιας και το καλοκαίρι θεωρείται η κατ΄εξοχήν κατάλληλη περίοδος για δημιουργική βελτίωση πάνω στα παιδιά, το πήραμε απόφαση και μιλήσαμε με τους κατάλληλους ανθρώπους: την Μαρία Λουκάκη, λογοθεραπεύτρια από τα Χανιά, την Αλκμήνη Γκογκολάκη, επίσης εργοθεραπεύτρια και την Παγώνα Παπαδοπούλου, από το Κέντρο Logopedia στο Ρέθυμνο με υπηρεσίες λογοθεραπείας και εργοθεραπείας.
Υπογράφει ο Παντελής Σπυριδάκης
Η Μαρία Λουκάκη μας τόνισε ότι επί εποχής Covid οι δυσκολίες έχουν αυξηθεί, λόγω των ελλιπών σχολικών ερεθισμάτων (της απούσας δια ζώσης εκπαίδευσης), με αποτέλεσμα οι μαθησιακές δυσκολίες να βρίσκονται σε πρώτη θέση.
Τα πιο συχνά προβλήματα που έρχονται πρώτα στην λίστα είναι τα φωνολογικά και αρθρωτικά περιστατικά. Σε δεύτερη θέση έρχονται οι μαθησιακές δυσκολίες λόγω της εποχής του Covid. Επίσης, ραγδαία αύξηση παρατηρείται στον αυτισμό.
Για την αυξητική εκδήλωση λογοθεραπευτικών διαταραχών φταίει η προβληματική συνθετότητα της σημερινής εποχής: Ο γρήγορος τρόπος ζωής μας, ο μειωμένος χρόνος με τα παιδιά μας, τα ελλιπή ερεθίσματα προς τα παιδιά μας και η τεχνολογία.
Όμως το θετικό, όπως υπογραμμίζει η Μαρία Λουκάκη, είναι ότι «πλέον υπάρχουν ειδικότητες και σταθμισμένα εργαλεία για να αξιολογηθεί αλλά και να ακολουθηθεί πρόγραμμα θεραπείας σε σχέση με το παρελθόν. Σημαντικό ρόλο παίζει το περιβάλλον του παιδιού που πλέον απαρτίζεται από σύγχρονα μέσα τεχνολογίας και όχι ουσιαστικά μέσα αλληλεπίδρασης και εκμάθησης.
Ενισχύουμε την αυτοπεποίθηση των παιδιών αναδεικνύοντας τις εκάστοτε
δυνάμεις τους, βασιζόμενοι πάνω σ’ αυτές και δίνοντας σταδιακά επιβραβευτικούς ενισχυτές»
Στο ερώτημα αν το καλοκαίρι θεωρείται μια περίοδος αιχμής για τα παιδιά που θέλουν να βελτιώσουν τα προβλήματα ομιλίας ή επικοινωνίας, υπάρχει απάντηση που ξεμπερδεύει τα πράγματα:
«Δεν υπάρχει περίοδος αιχμής για τα παιδιά που θέλουν να βελτιώσουν τις δυσκολίες λόγου και ομιλίας. Το σημαντικό είναι να θυμόμαστε πως η πρώιμη παρέμβαση κάνει τη διαφορά. Εμπειρικά, ο Σεπτέμβρης έχει μεγαλύτερη επισκεψιμότητα».
Πάμε όμως την ιστορία και ένα βήμα παρακάτω. Να βρούμε τα «απόνερα» της εκπαίδευσης σε καιρό πανδημίας αλλά και το πόσο σημαντική θεωρείται η
η μείωση του ποιοτικού χρόνου με τους γονείς, όπως τονίζει με έμφαση η εργοθεραπεύτρια Αλκμήνη Γκογκολάκη.
«Αρχικά, έχουν αλλάξει οι κοινωνικές συνθήκες. Οι συνθήκες εγκλεισμού, η τηλεκπαίδευση, οι συνεχόμενες αλλαγές στη ρουτίνα της καθημερινότητας σε κρίσιμες ηλικίες για την ανάπτυξη, έχουν δημιουργήσει σημαντικά ελλείμματα στην σχολική ετοιμότητα των παιδιών. Ακόμα, έχει αλλάξει ο τρόπος παιχνιδιού κι από κινητικό, κοινωνικό και σε φυσικό περιβάλλον πλέον λαμβάνει χώρα μέσα στο σπίτι, σε οθόνες που δεν δίνουν την ευκαιρία για την ανάπτυξη των απαραίτητων δεξιοτήτων. Ενώ η μείωση του ποιοτικού χρόνου με τους γονείς, οι επαγγελματικές υποχρεώσεις, το γενικό κλίμα ανασφάλειας, επίσης επηρεάζει τα παιδιά».
Το μόνο σίγουρο είναι ότι πλέον οι άνθρωποι που καταφεύγουν στην εργοθεραπεία είναι περισσότεροι. Η εξήγηση που δίνει η ίδια η εργοθεραπεύτρια από την εμπειρία των συναντήσεων συζητήσεων που έχει με τον κόσμο, είναι πολύ κρίσιμη και διαφωτιστική.
«Παρατηρείται όντως τα τελευταία χρόνια με αυξανόμενους ρυθμούς η απεύθυνση σε εργοθεραπευτές. Εκτός από τους κοινωνικούς παράγοντες συμβάλλει κι η εξέλιξη των νευροεπιστημών, η ταχύτητα μετάδοσης των σχετικών με το επάγγελμα πληροφοριών κι η εύκολη πρόσβαση στη γνώση».
Μια διαχωριστική γραμμή για να καταλαβαίνουμε πως συντελούνται οι αλλαγές είναι και ο ίδιος ο παιδαγωγικός τομέας ο οποίος: «δεν έχει δείξει γρήγορα αντανακλαστικά προσαρμογής. Οι απαιτήσεις των σχολείων εξακολουθούν να είναι αυξημένες κι οι παιδαγωγικές μέθοδοι δεν δίνουν περιθώρια προσαρμογής σε διαφορετικές ανάγκες».
Και σαν να μην φτάνουν όλα αυτά, τα παιδιά έχουν να αντιμετωπίσουν πλέον κι ένα ζόρικο συνοδοιπόρο: το παιδικό bullying.
«Το γεγονός ότι οποιαδήποτε απόκλιση από αυτό που θεωρείται «φυσιολογικό» άμεσα πέφτει θύμα εκφοβισμού, σίγουρα παίζει ρόλο στο να υπάρξει αίτημα για επαναφορά στην «κανονικότητα». Ο φόβος οπωσδήποτε είναι ένας λόγος αναστολής της ανάπτυξης. Όμως πιστεύω ότι καθώς η εκπαιδευτική πολιτική κινείται προς την αποδοχή της διαφορετικότητας, το φαινόμενο του «σχολικού εκφοβισμού» θα αρχίσει να μειώνεται μέσω των διαδικασιών της παιδαγωγικής ένταξης και συμπερίληψης».
Κι όμως στο βάθος φαίνεται φώς στο τούνελ!
Η Αλκμήνη Γκογκολάκη δηλώνει: «αισθάνομαι αισιοδοξία γιατί έρχομαι σε επαφή με παιδιά που από μικρή ηλικία έχουν αναπτύξει πολλές δεξιότητες σε ορισμένους τομείς όπως η τεχνολογία κι έχουν ιδιαίτερα ταλέντα.
Περίσκεψη μου δημιουργείται για το αν βρεθεί ο χώρος ώστε να αναδειχθούν και να αξιοποιηθούν αυτές οι δεξιότητές τους».
Αν θέλουμε τώρα να βρούμε ποιο είναι το προφίλ των παιδιών αυτών, μπορούμε να ξεκινήσουμε από τα βασικά:
«Το κάθε παιδί είναι διαφορετικό. Αλλά τελευταία ειδικά, παρατηρούνται παλινδρομήσεις στην αναπτυξιακή πορεία και δυσκολίες επίτευξης των σχολικών απαιτήσεων. Παρατηρείται αύξηση στη συχνότητα των δυσκολιών στην οργάνωση της κίνησης, στις κοινωνικές δεξιότητες, διαταραχές αισθητηριακής ρύθμισης κι επεξεργασίας».
Στο Ρέθυμνο επίσης, φαίνεται ότι όλο και μεγαλύτερος αριθμός γονιών καταφεύγουν στην βοήθεια της λογοθεραπείας για να βοηθήσουν τα παιδιά τους με τις μαθησιάκες δυσκολίες.
Όπως μάλιστα μας αναφέρει η Παγώνα Παπαδοπούλου από το Κέντρο Καθημερινης Μελέτης Logopedia, στο Τμήμα Λογοθεραπείας :
«η υπερβολική έκθεση των παιδιών στα ηλεκτρονικά μέσα, μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα στην ορθή ανάπτυξη του λόγου. Ιδανικά θα πρέπει να αποφεύγεται τροφοδότηση μεγάλου όγκου πληροφοριών στο παιδί, όταν αυτό δεν έχει αναπτύξει πλήρως τις επικοινωνιακές δεξιότητες.
Στατιστικά παρατηρείται μια αναλογική αύξηση το καλοκαίρι λόγω κυρίως της αύξησης του ελεύθερου χρόνου των παιδιών. Η δική μας προτροπή είναι οι γονείς να απευθύνονται άμεσα στους ειδικούς για αποτελεσματικότερη παρέμβαση».
Κι όσο για το πότε ξεκινούν τα προβλήματα, η απάντηση θα σας εκπλήξει. Από τον θηλασμό!
«Αξιοσημείωτο είναι ότι ένα παιδί που θηλάζει έχει μεγαλύτερες πιθανότητες ανάπτυξης και μεγαλύτερες πιθανότητες να αρθρώσει σωστότερα και γρηγορότερα από ένα που δεν θηλάζει λόγω της θηλαστικής κίνησης. Άρα τα προβλήματα άρθρωσης εμφανίζονται πάρα πολύ νωρίς».
Στις μέρες μας υπάρχει το πλεονέκτημα της πληροφόρησης. Είτε ο παιδίατρος, τις περισσότερες φορές, είτε ο νηπιαγωγός ή ο δάσκαλος συστήνουν τη λογοθεραπευτική παρέμβαση. Αν κάποιος γονιός δεν επιλέξει να αποταθεί σε κάποιον ειδικό, θα πρέπει να γνωρίζει ότι πιθανόν να προκύψουν μαθησιακές δυσκολίες λόγω της φωνολογικής ανωριμότητας, αλλά και δυσκολίες ένταξης του παιδιού τους στο κοινωνικό σύνολο του σχολείου (πχ bulling και περιθωριοποίηση).
Αν αλλάζει ο κόσμος ή η ζωή; Κανείς δεν μπορεί να ξέρει ή να πει με σιγουριά. Συζητώντας για όλες αυτές τις αλλαγές με την Παγώνα Παπαδοπούλου από το Κέντρο Καθημερινης Μελέτης Logopedia, στο Τμήμα Εργοθεραπείας, η αλήθεια από τα παραδείγματα των ίδιων των παιδιών αποκαλύπτεται.
«Πλέον η εργοθεραπεία είναι αρκετά αποδεκτή και γνωστή επιστήμη. Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν ακόμα κάποια ταμπού πάνω σε αυτόν τον τομέα. Ξεκινάει κυρίως από την αποδοχή των γονέων στις ιδιαιτερότητες των παιδιών τους λόγω της άγνοιας ή της ελλιπούς ενημέρωσης απέναντι στην αναπηρία ή σε κάποια άλλη ιδιαιτερότητα.
Απευθυνόμαστε στον εργοθεραπευτή όταν παρατηρούμε δυσκολίες ή καθυστέρηση στην αδρή και λεπτή κινητικότητα, στην ανταπόκριση σε ερεθίσματα, στην συγκέντρωση προσοχής και την υπερκινητικότητα, σε γραφοκινητικές δεξιότητες, σε αισθητηριακές δεξιότητες, σε διαταραχές στην σίτιση ή στην αυτοεξυπηρέτηση του παιδιού.
Η προετοιμασία ενός λειτουργικού και αυτόνομου παιδιού είναι ο βασικότερος στόχος της Εργοθεραπείας. Ο βαθμός που θα επιτευχθεί αυτό, αλλά και ο χρόνος που θα χρειαστεί. ποικίλει από άτομο σε άτομο και εξαρτάται κυρίως από το δυναμικό του παιδιού αλλά και την προσπάθειά του. Χρειάζεται αρκετός χρόνος, υπομονή και επιμονή για να επιτευχθούν οι απαιτούμενοι
θεραπευτικοί στόχοι».
Όπως μέσα στην τάξη του σχολείου, σε μια πλατεία ή σε ένα φιλικό σπίτι, η ίδια η ζωή δείχνει αν υπάρχει πρόβλημα. Βάζουμε δίπλα – δίπλα ένα παιδί που παρακολουθεί εργοθεραπεία κι ένα που δεν παρακολουθεί. Ποιες είναι οι βασικές διαφορές;
«Οι διαφορές που παρατηρούνται μεταξύ ενός παιδιού που ακολουθεί εργοθεραπευτικό πλάνο και ενός που δεν ακολουθεί επικεντρώνονται στην οργάνωση, την οριοθέτηση, την συγκέντρωση προσοχής και τον τρόπο που εκτελούνται οι εκάστοτε δραστηριότητες λόγω της μεγάλης βαρύτητας στη διαδικασία παραγωγής και όχι του αποτελέσματος αυτού καθεαυτού.
Ο κάθε εργοθεραπευτής έχει την δική του προσέγγιση, τις δικές του μεθόδους και εξειδικεύσεις. Το σημαντικότερο όλων όμως είναι η σχέση εμπιστοσύνης που θα δημιουργηθεί μεταξύ θεραπευτή και παιδιού. Η καλή μεταξύ τους επικοινωνία είναι που καθιστά την κατάλληλη επιλογή πολύ σημαντική!»
Το καλοκαίρι – σαν περίοδος ανάπαυλας – είναι πιο αισθητή η πρόοδος κι η ανάπτυξη του παιδιού με την εργοθεραπεία…αρκεί να βρουν οι εργοθεραπευτές τα κατάλληλα κόλπα.
