Με τους τόσο γρήγορους ρυθμούς ζωής του σήμερα, την έτοιμη τροφή, την κλειστή ζωή, τις μικροασθένειες, την καλύτερη ενημέρωσηκαι την έντονη διάθεση του ανθρώπου για υγεία και ευεξία έχει ήδη γίνει σημαντική στροφή στο χώρο των βιολογικών η οποία επί της ουσίας δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια -επιβεβλημένη πλέον- «επιστροφή στη φύση»!
Η βιολογική καλλιέργεια ορίζεται ως ένα ολοκληρωμένο σύστημα παραγωγής και διαχείρισης αγροτικών προϊόντων με άμεσο στόχο την προάσπιση της υγείας των καταναλωτών και του περιβάλλοντος. Βασικό χαρακτηριστικό είναι ότι
α) σε όλα τα στάδια παραγωγής απουσιάζουν οι επικίνδυνες χημικές ουσίες (λιπάσματα, φυτοφάρμακα, ορμόνες)
β) δεν περιέχουν πρόσθετα χημικά συντηρητικά
Η ποιότητα της διασφάλισης των βιολογικών προϊόντων γίνεται με διαδικασίες σύννομες με τις κοινοτικές οδηγίες. Η παραγωγική διαδικασία ελέγχεται σε όλα της τα στάδια από εγχώριους και ξένους φορείς πιστοποίησης οι οποίοι θέτουν αυστηρές προδιαγραφές και προϋποθέσεις. Τα οφέλη των βιολογικών είναι πολλά, βασικότερο εκ των οποίων η πραγματικά υψηλή διατροφική τους αξία, αφού αποδεδειγμένα περιέχουν μεγαλύτερες συγκεντρώσεις σε πρωτεΐνες, βιταμίνες και ένζυμα, λόγω της μικρότερης περιεκτικότητάς τους σε νερό (20-30%). Αυτό είναι άλλωστε φανερό και από την γεύση τους αφού είναι σαφώς πιο εύγεστα! Πλέον συστήνονται από γιατρούς και παιδίατρους και είναι γεγονός ότι πρέπει να διατρεφόμαστε «βιολογικά», εάν θέλουμε να διασφαλίσουμε μακροπρόθεσμα την υγεία μας…
Παρόλα αυτά, συχνά οι καταναλωτές θέτουν το θέμα του υψηλού κόστους αυτών των προϊόντων πράγμα το οποίο, για έναν ενημερωμένο καταναλωτή, είναι απλά μύθος… Καταρχήν με την αγορά βιολογικών, κερδίζουμε στην ποσότητα του προϊόντος (για παράδειγμα πρέπει να στύψουμε 6 συμβατικά πορτοκάλια για ένα ποτήρι χυμό, ενώ χρειάζονται μόλις 2-3 βιολογικά πορτοκάλια για το ίδιο ποτήρι χυμού(παρατηρήστε το….και επίσης προσέξτε τη γεύση…)!!!
Τέλος το θέμα διατροφή αγγίζει και λίγο το χώρο της φιλοσοφίας…. αγγίζει κάπου το τι θέλουμε ως άνθρωποι… θέλουμε υγεία, ομορφιά, ευεξία, μακροβιότητα, τόνωση και αντοχή ή θέλουμε απλά να γεμίσουμε το στομάχι μας; Με το πέρασμα των ετών κοινωνικοί, πολιτισμικοί και οικονομικοί παράγοντες επιτάσσουν την αλλαγή της διατροφικής μας συμπεριφοράς παραμένει όμως λογικό και προφανές ότι όσο πιο φυσικός είναι ο τρόπος διατροφής, τόσο καλύτερη είναι η ποιότητα ζωής του ανθρώπου και, κατ’ επέκταση, του κοινωνικού συνόλου.
Ποιότητα ζωής με… αποδείξεις!
Τα βιολογικά προϊόντα είναι πιο θρεπτικά και αποτελούν ασπίδα για την υγεία μας απέναντι σε ασθένειες όπως ο καρκίνος και οι καρδιοπάθειες, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη και μεγαλύτερη μελέτη, στην οποία συμμετείχαν 33 πανεπιστημιακά ιδρύματα απ’ όλη την Ευρώπη. Η ίδια μελέτη απέδειξε επίσης ότι στα βιολογικά δημητριακά μπορεί να παρατηρηθούν μεγαλύτερες ποσότητες βιταμινών, σε σχέση με τα συμβατικά αντίστοιχα προϊόντα.
Όπως επεσήμανε ο κ. Θοδωρής Ζορμπάς, Διευθυντής περιφερειακού γραφείου Θεσσαλίας του οργανισμού πιστοποίησης βιολογικών προϊόντων ΔΗΩ, «το συμπέρασμα της μελέτης, η οποία χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση και διήρκεσε τέσσερα χρόνια, θέτει τέλος σε μια έντονη και πολύχρονη διαμάχη.»
Για να καταλήξουν στα συμπεράσματά τους, οι ερευνητές φύτεψαν φρούτα και λαχανικά, ενώ εξέθρεψαν βοοειδή, τόσο με το συμβατικό, όσο και με το βιολογικό τρόπο σε μια έκταση κοντά στο Πανεπιστήμιο του Νιούκαστλ και σε άλλα μέρη της Ευρώπης. Οι πιο σημαντικές διαπιστώσεις της έρευνας είναι οι εξής:
- Τα βιολογικά προϊόντα είναι πιο θρεπτικά και αποτελούν ασπίδα για την υγεία μας απέναντι σε ασθένειες όπως ο καρκίνος και οι καρδιοπάθειες.
- Τα βιολογικά φρούτα & λαχανικά περιέχουν 40% περισσότερα αντιοξειδωτικά από τα συμβατικά προϊόντα, με αποτέλεσμα να προστατεύουν τον οργανισμό από την εκδήλωση σοβαρών παθήσεων.
- Οι διαφορές τους με τα συμβατικά είναι τόσο εμφανείς, ώστε τα βιολογικά προϊόντα μπορούν να βοηθήσουν στην αύξηση των θρεπτικών συστατικών ακόμη και σε ανθρώπους που δεν καταναλώνουν πέντε μερίδες φρούτων και λαχανικών ημερησίως, όπως συνιστάται.
- Το επίπεδο αντιοξειδωτικών στο γάλα που παράχθηκε βιολογικά ήταν κατά 90% υψηλότερο από εκείνο του συμβατικού γάλακτος.
- Το βιολογικό γάλα περιέχει υψηλότερα επίπεδα σε λιπαρά οξέα, τα οποία προστατεύουν την υγεία.
Όπως σημείωσε ο Κάρλο Λεϊφέρτ, ένας από τους επικεφαλείς της μελέτης, τα βιολογικά προϊόντα περιέχουν μεγαλύτερες ποσότητες βιταμίνης C και ιχνοστοιχείων σιδήρου, χαλκού και ψευδάργυρου, καθώς και μεταβολίτες, οι οποίοι θεωρείται ότι προστατεύουν από τον καρκίνο και τις καρδιοπάθειες.
Πρέπει, λοιπόν, να εγκαταλειφθεί πλέον η άποψη των επίσημων αρχών πως δεν υπάρχουν διαφορές μεταξύ βιολογικών και συμβατικών προϊόντων και να ξεπεραστεί η πεποίθηση ότι η κατανάλωση βιολογικών προϊόντων είναι μόνο ζήτημα μόδας! Όλα αυτά ασφαλώς με την προϋπόθεση ότι υπάρχει πιστοποίηση της βιολογικής παραγωγής.
Πώς ένα προϊόν παίρνει το χρίσμα του βιολογικού;
Ένας υποψήφιος βιοκαλλιεργητής, προκειμένου να ενταχθεί στο σύστημα πιστοποίησης βιολογικών προϊόντων, ζητάει τη συμβολή ενός εκ των Οργανισμών Ελέγχου και Πιστοποίησης στην Ελλάδα. Έτσι λοιπόν, έχοντας σαν γνώμονα το καλλιεργητικό σχέδιο που έχει συνταχθεί για τον εκάστοτε παραγωγό, ξεκινάει μια διαδικασία ελέγχου βασιζόμενη πάντα στο θεσμικό πλαίσιο του τομέα της Βιολογικής Γεωργίας (Κανονισμός ΕΟΚ 2092/91).
Ένα εύλογο ερώτημα που γεννάται στο καταναλωτικό κοινό είναι το πού εστιάζονται αυτοί οι έλεγχοι. Αν δηλαδή επικεντρώνονται στην εξέταση του προϊόντος αποκλειστικά. Η απάντηση, φυσικά, είναι αρνητική. Οι έλεγχοι σαφώς γίνονται στο προϊόν μέσω των χημικών αναλύσεων αλλά και οι διαδικασίες παραγωγής του θα συνυπολογιστούν ώστε να του δοθεί το τελικό «χρίσμα».
Η διαδικασία ελέγχου για την «μετονομασία» ενός καλλιεργητή σε βιο-καλλιεργητή είναι η ακόλουθη:
- Ύστερα από την απαραίτητη ενημέρωση του ενδιαφερόμενου καλλιεργητή από τον Οργανισμό Ελέγχου, υπογράφεται ένα συμβόλαιο (αφορά τις προδιαγραφές παραγωγής, πιστοποίησης και σήμανσης).
- Ακολουθεί η πλήρης καταγραφή της εκμεταλλευόμενης έκτασης καθώς και του μηχανολογικού και κτιριακού εξοπλισμού από τον Ελεγκτικό Οργανισμό. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στις καλλιεργητικές μεθόδους που ακολουθεί ο παραγωγός (φυσικά και σε αυτές που ακολουθήθηκαν τα προηγούμενα έτη), στην εδαφολογική εξέταση για τις λιπαντικές πρακτικές που εφαρμόζονται και στο πολλαπλασιαστικό υλικό. Τα φυτά ή τα δενδρύλλια που χρησιμοποιούνται για την εγκατάσταση μιας νέας καλλιέργειας.
- Πραγματοποιείται έλεγχος που αφορά τα διάφορα στάδια της καλλιέργειας τη χλωρίδα, την πανίδα και τη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων.
- Ακολουθεί η σήμανση. Η ανάρτηση δηλαδή πινακίδας με το λογότυπο του πιστοποιητικού οργανισμού ή απλές πινακίδες που αναφέρουν το προϊόν ως βιολογικό. Η σήμανση αφορά κάθε χώρο που σχετίζεται με τη βιοκαλλιέργεια (μαγαζιά, αποθήκες κ.α.).
- Τέλος, μια συνέντευξη με τον καλλιεργητή θεωρείται απαραίτητη, ώστε να διαπιστωθούν οι διαθέσεις, οι γνώσεις και οι στόχοι του, ενώ ο λογιστικός έλεγχος σε καμία περίπτωση δεν παραλείπεται.
Η κατάθεση των αποτελεσμάτων από τις χημικές αναλύσεις του εδάφους, καρπών και φύλλων και τα δεδομένα των επιθεωρήσεων που έχουν συλλέξει οι αρμόδιοι επιστήμονες κατατίθενται στο αρμόδιο Συμβούλιο Πιστοποίησης για την τελική έγκριση του προϊόντος.
Ο ρόλος των Ελεγκτικών Οργανισμών δεν σταματάει στην πιστοποίηση ενός προϊόντος. Διενεργείται επιθεώρηση σε μονάδες συσκευασίας και μεταποίησης αλλά και στο εμπόριο (αποφυγή νοθείας από λιανοπωλητές ή εμπόρους) καθώς και αιφνιδιαστικές επιθεωρήσεις καθ’ όλη τη διάρκεια τής βιοκαλλιέργειας.
Από την άλλη, πρέπει να τονιστεί ότι ο παραγωγός υποχρεούται να τηρεί τις προϋποθέσεις παραγωγής, τυποποίησης και σήμανσης επί δύο χρόνια (ελάχιστη διάρκεια μετάβασης), ώστε τον τρίτο χρόνο βιολογικής καλλιέργειας, να λάβει το παραγόμενο προϊόν το χαρακτηρισμό του βιολογικού.
Παράπλευρα οφέλη
Ο βιολογικός τρόπος παραγωγής των γεωργικών προϊόντων άνοιξε ένα νέο δρόμο στην επίλυση προβλημάτων που δεν αφορά αποκλειστικά την υγεία μας. Αυτό μπορεί να γίνει κατανοητό εξετάζοντας τους ακόλουθους βασικούς στόχους της Βιολογικής Γεωργίας που παραθέτονται από την IFOAM (Διεθνή Ομοσπονδία Κινημάτων Βιολογικής Γεωργίας).
– Παραγωγή τροφίμων υψηλής θρεπτικής αξίας σε επαρκή ποσότητα.
– Η αλληλεπίδραση με εποικοδομητικό και ζωτικό τρόπο με όλα τα φυσικά συστήματα του κύκλου.
– H ενθάρρυνση και η αύξηση των βιολογικών κύκλων στα γεωργικά συστήματα, συμπεριλαμβανομένων των μικροοργανισμών, της εδαφικής χλωρίδας και πανίδας, των φυτών και των ζώων.
– Η διατήρηση και η αύξηση μακροπρόθεσμα της γονιμότητας του εδάφους.
– Η χρήση, όσο είναι δυνατόν, ανανεώσιμων πηγών σε γεωργικά συστήματα οργανωμένα σε τοπικό επίπεδο.
– Η εργασία, όσο είναι δυνατόν, μέσα σε κλειστά συστήματα σε σχέση με την οργανική ουσία και τα θρεπτικά στοιχεία.
– Η εργασία, όσο είναι δυνατόν, με υλικά και ουσίες που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν ή να ανακυκλωθούν σε ένα αγρόκτημα ή οπουδήποτε αλλού.
– Η προσφορά στα εκτρεφόμενα ζώα συνθηκών ζωής τέτοιες που θα επιτρέψουν την ανάπτυξη των βασικών πλευρών της έμφυτης συμπεριφοράς τους.
– Ο περιορισμός όλων των μορφών ρύπανσης που προέρχονται από τη γεωργική πρακτική.
– Η διατήρηση της γενετικής ποικιλομορφίας των γεωργικών οικοσυστημάτων, συμπεριλαμβάνοντας την προστασία των φυτών και των άγριων ζώων.
– Η προσφορά στους παραγωγούς μιας διαβίωσης σύμφωνης με τα ανθρώπινα δικαιώματα των Ηνωμένων Εθνών. Η κάλυψη των βασικών αναγκών τους , η παροχή επαρκούς εισοδήματος και η ικανοποίηση από την εργασία τους, σε ένα ασφαλές εργασιακό περιβάλλον.
– Τέλος η εξέταση του ευρύτερου κοινωνικού και οικολογικού αντίκτυπου των αγρο-οικοσυστημάτων.
